Sensitisatie

Door sensitisatie kunnen zich veel dingen voordoen

•    de pijn blijft bestaan terwijl het lichaam al lang geheeld zou moeten zijn;
•    de pijn breidt zich uit;
•    verschillende (zelfs heel lichte) bewegingen doen pijn;
•    onschadelijke sensaties, bijvoorbeeld gewone aanraking, doen pijn;
•    de pijn verschilt erg van dag tot dag en van moment tot moment;
•    de pijn wisselt van plek in het lichaam;
•    er is pijn op verschillende plekken in het lichaam;
•    behandeling geeft geen of slechts tijdelijk verlichting;
•    algehele overgevoeligheid (bijvoorbeeld fel licht, geluiden, etc.);
•    slecht slapen;
•    vermoeidheid;
•    afnemende concentratie.

Sensitisatie hoeft zich niet te beperken tot één plek in het lichaam, maar kan ook een heel lichaamsdeel of het hele lichaam betreffen. Bij langdurende klachten raakt het pijnpatroon (de combinatie van activiteiten in het pijnnetwerk) als het ware ingeslepen in het zenuwstelsel. De pijnsporen worden dieper zoals de bandensporen van een tractor in het weiland. Daarom moet er niet alleen aan de pijn maar ook aan het pijnpatroon gewerkt worden.

De rol van het pijnnetwerk

Alle onderdelen van het pijnsysteem zijn aan elkaar gekoppeld en vormen een pijnnetwerk. Dit Het netwerk kan worden onderverdeeld in vier deelgebieden:
•    lichaam
•    emoties
•    gedachten
•    gedrag

Deze deelgebieden worden onderverdeeld in factoren. Per persoon verschilt het welke factoren een rol spelen.

Lichaam

In het lichaam bestaan veel verschillende structuren en systemen die aanleiding kunnen geven tot pijn: het bindweefsel, de spieren en hormonen.

Emoties

Als iemand zich kwetsbaar of bedreigd voelt, dan reageren de hersenen extra op signalen van gevaar. Door de pijn is er vaak sprake van een te hoge alertheidstoestand. Dit kost veel energie en heeft invloed op bijvoorbeeld het vermogen om zich te concentreren. Negatieve emoties (angst, somberheid, stress) verergeren de pijnbeleving en kunnen extra pijnklachten geven door het gevoeliger maken van het zenuwstelsel en het verhogen van de spierspanning.

Pijn heeft op psychisch gebied een wisselwerking met een heleboel symptomen:
•    post-traumatische stress;
•    depressie;
•    angst;
•    langdurige stress;
•    eerdere pijnervaringen;
•    doemdenken;
•    idee: pijn komt door schade;
•    veel meegemaakt hebben.

Overlap pijn en angst
Bij een functionele MRI scan kan worden onderzocht welke gebieden van de hersenen actief zijn bij het toedienen van pijnprikkels. Het is gebleken dat bij pijn dezelfde hersengebieden actief zijn als bij angst. Angst (de emotie) en pijn (sensorisch) hebben dus een grote overlap in ons brein. Het is allebei bedoeld om ons te beschermen, maar angst en pijn kunnen ook een eigen leven gaan leiden.

Gedachten

Pijn en de gevolgen ervan kunnen allerlei gedachten oproepen. Soms blijven mensen denken dat er iets helemaal verkeerd zit in hun lichaam (doemdenken of catastroferen) ook al is door uitgebreid onderzoek aangetoond dat dit niet het geval is. Het komt ook voor dat mensen voortdurend met hun aandacht bij de pijn zijn waardoor hun pijnbeleving heviger wordt. Het is ook mogelijk dat mensen niet meer kunnen voldoen aan de verwachtingen die zij van zichzelf hebben of waarvan ze denken dat anderen die van hen hebben. Die gedachten kunnen veel invloed hebben op hoe iemand zich voelt en op wat hij of zij doet. Dat heeft vervolgens ook weer invloed op de pijnbeleving.

Gedrag

Vaak of regelmatig pijn hebben kan ertoe leiden dat je je ernaar gaat gedragen. Dit betekent dat alles wat je wel of niet doet door de pijn wordt bepaald. Zo kan een beslissing om wel of niet uit eten te gaan of om te gaan sporten volledig afhankelijk zijn van de pijn. Ook de omgeving speelt een rol: hoe reageren anderen? Door hun reacties kunnen ze pijngedrag onbewust beïnvloeden. Ook kunnen mensen de pijn ongemerkt gebruiken om dingen die ze nooit leuk gevonden hebben niet meer te hoeven doen. De manier waarop je met pijn omgaat kan veel invloed hebben op jezelf, op wat je doet en op uw sociale contacten. Het kan leiden tot sociaal isolement, gebrek aan afleiding en beloning, minder eigenwaarde, depressie, meer stress en spierspanning. Manieren van omgaan met onszelf en onze omgeving leren we vaak al vroeg. Sommige mensen hebben in hun jeugd geleerd om zich bij het minste of geringste schrap te zetten. Hiermee bouwen ze veel spanning opbouwen. Maar er zijn ook aangeleerde leefregels als ‘niet huilen’ en ‘gewoon doorgaan’. Dan ligt overbelasting op de loer.

Gevolgen van pijn
Pijn heeft invloed op iemands welzijn, zoals hoe je je werk kunt doen, het huishouden, de zorg voor je kinderen, het gezin, sociale contacten, relatie en seks. Pijn heeft invloed op alles. Als de pijn niet weggaat zal de ‘volumeknop’ alleen maar omhoog gaan, waardoor de pijn steeds heviger wordt.

Ervaringen met pijn
Iedereen heeft ervaring met pijn. Pijnervaringen worden opgeslagen in de hersenen. Iemand die na een enkelblessure snel herstelt, zal de pijnervaring anders opslaan dan iemand die maandenlang over herstel heeft gedaan. Bijvoorbeeld door complicaties of langdurig in het gips. Laatstgenoemde persoon heeft een meer negatieve ervaring met pijn. Wanneer er opnieuw schade optreedt, zal het zenuwstelsel eerder overgevoelig reageren, ook als het om een heel andere pijn gaat dan in de enkel. Dit verschijnsel zal nog eerder optreden als er een gevoel van miskenning is, bijvoorbeeld na een ongeval of als een diagnose is gemist of een behandeling niet goed geweest is.